Επιστροφή στα θρανία
Ο Σεπτέμβρης είναι ο μήνας που σηματοδοτεί μια νέα αρχή. Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, θέτουμε στόχους, οργανώνουμε το πρόγραμμά μας και προετοιμαζόμαστε για όσα συναρπαστικά έρχονται!
Γράφει η Nataly Bantouna, MEd, MSc
Η σωστή προετοιμασία για τη νέα σχολική χρονιά είναι σημαντική για όλους τους μαθητές και ιδιαίτερα για έναν μαθητή νευροδιαφορετικό, με ΔΕΠΥ, δυσλεξία, στο φάσμα του αυτισμού ή με μαθησιακές δυσκολίες.
Παράλληλα μεγάλη διαφορά μπορεί να κάνει, η επιλογή της κατάλληλης γραφικής ύλης, ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση, τη συγκέντρωση και την οργάνωση και δημιουργώντας μια καθημερινότητα με αισιοδοξία, χωρίς άγχος!
Ας δούμε, λοιπόν, πώς η επιλογή σωστής γραφικής ύλης μπορεί να αποτελεί εργαλείο υποστήριξης και δημιουργίας ευχάριστου κλίματος κατά την εμπλοκή του μαθητή στη μαθησιακή διαδικασία.
1. Μολύβια εργονομικά ή τριγωνικά ()
Βοηθούν στην καλύτερη λαβή και μειώνουν την κόπωση κατά τη γραφή. Το σχήμα τους ωθεί τον μαθητή να έχει την ενδεδειγμένη λαβή (με τρία δάχτυλα, ). Αυτό βοηθά τους μαθητές που δυσκολεύονται να μειώσουν την ένταση που βάζουν στο εργαλείο γραφής όταν γράφουν. Παράλληλα, ο σχεδιασμός αυτών των μολυβιών βοηθά τον μαθητή να βελτιώσει τον συντονισμό ματιού-χεριού (οπτικοκινητικός συντονισμός), μια δεξιότητα στην οποία τα νευροδιαφορετικά παιδιά συχνά δυσκολεύονται.
Εναλλακτικά, μπορεί να γίνει χρήση λαβής εκμάθησης γραφής (), η οποία προσαρμόζεται στα περισσότερα κοινά μολύβια.
2. Στυλό που σβήνουν (“erasable pens”) σε διάφορα χρώματα
Προσφέρουν στους νευροδιαφορετικούς μαθητές τη δυνατότητα να αισθάνονται ασφάλεια να κάνουν κάποιο λάθος καθώς μπορούν να το διορθώσουν άμεσα. Αυτή η δυνατότητα τους απαλλάσσει από το άγχος και τους προσφέρει την ευκαιρία να επικεντρωθούν στη διαδικασία της μάθησης και της ελεύθερης έκφρασης.
Επιπλέον, η χρήση διαφορετικών χρωμάτων επιτρέπει στους μαθητές να οργανώσουν καλύτερα το γραπτό τους, ενώ συχνά κάνει τη διαδικασία της γραφής διασκεδαστική.
3. Στυλό υπογράμμισης σε διάφορα χρώματα
Βοηθούν τους μαθητές να εστιάζουν στις σημαντικές πληροφορίες ενός κειμένου, να αποφεύγουν τις λεπτομέρειες και να συγκρατούν όποια πληροφορία είναι απαραίτητη ευκολότερα. Με αυτόν τον τρόπο, σημειώνουν καλύτερη επίδοση και ενισχύεται η αυτοπεποίθησή τους.
Επιπλέον, με τη χρήση ποικιλίας χρωμάτων δημιουργείται οπτική αντίθεση, η οποία ενισχύει τη συγκέντρωση και τη μνήμη του μαθητή. Η κατάλληλη αντίθεση χρωμάτων ενισχύει και την αναγνωστική κατανόηση του κειμένου.
4. Εργονομικά τετράδια
Για παιδιά με δυσλεξία, προτείνονται τετράδια με γραμμές οδηγούς και σαφή περιθώρια. Τους καθοδηγούν κατά τη γραφή για την τήρηση των περιθωρίων και τη δημιουργία ευανάγνωστου κειμένου. Προτείνεται το χαρτί να είναι off-white (όχι καθαρά άσπρο), γιατί μειώνει την οπτική ένταση.
Καλό είναι να αποφεύγονται πολύπλοκα σχέδια ή πολύχρωμα τετράδια με cartoon. Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες δυσκολεύονται όταν υπάρχει οπτικό φορτίο.
5. Χρώματα με σκοπό την οργάνωση των σχολικών μαθημάτων (colour coding)
Τα χρώματα, εκτός από τα θετικά συναισθήματα που προκαλούν, συνεισφέρουν στην οργάνωση κάνοντας τη διαδικασία ευχάριστη. Κάθε μάθημα έχει το δικό του χρώμα. Για παράδειγμα, μπλε για τα μαθηματικά, κόκκινο για τη γλώσσα, πράσινο για τη μελέτη περιβάλλοντος. Συνδυάζουμε ίδιο χρώμα ντοσιέ, τετράδιο και φάκελο με κουμπί για τα φυλλάδια.
Έτσι, το παιδί δεν χρειάζεται να διαβάζει τίτλους. Αναγνωρίζει με την πρώτη ματιά ποιο τετράδιο ή φάκελο πρέπει να πάρει, τα εντοπίζει εύκολα στην τσάντα του την ώρα του μαθήματος και μαθαίνει αυτόνομα να οργανώνεται ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή του. Αυτό μειώνει την υπερφόρτωση και εξοικονομεί ενέργεια για τα σημαντικά. Συνδύασε και αυτοκόλλητες ετικέτες ή πλαστικούς διαχωριστές στους αντίστοιχους χρωματισμούς.
6. Καθοδηγούμενες ταινίες ανάγνωσης (reading rulers) ή κειμενοδείκτες
Βοηθούν τον μαθητή να παρακολουθεί τη γραμμή που διαβάζει. Εστιάζει στο σημείο που πρέπει και δεν χάνεται στις προηγούμενες ή τις επόμενες σειρές. Με αυτόν τον τρόπο, ο μαθητής επικεντρώνει την ενέργειά του στη μαθησιακή διαδικασία, δεν κουράζεται και αποδίδει καλύτερα, με αποτέλεσμα να ενισχύεται η αυτοπεποίθησή του.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν χρωματιστά πλαστικά “παραθυράκια” ανάγνωσης () ή μαλακός διάφανος χάρακας (). Μπορείτε ακόμα και να φτιάξετε με το παιδί έναν απλό κειμενοδείκτη της αρεσκείας του σε μέγεθος χάρακα και να το πλαστικοποιήσετε. Η εμπλοκή του παιδιού στη δημιουργία των εργαλείων που το διευκολύνουν, τονώνει το θετικό του συναίσθημα και το δεσμεύει στη χρήση αυτών.
7. Σελιδοδείκτες post-it για την οργάνωση των βιβλίων ()
Βοηθούν στον εντοπισμό της σωστής σελίδας άμεσα και διευκολύνουν την οπτική οργάνωση. Οι νευροδιαφορετικοί μαθητές συχνά δυσκολεύονται στη διαχείριση του χρόνου και της μνήμης εργασίας και η χρήση των σελιδοδεικτών αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση αυτών των τομέων. Έτσι, οι μαθητές γίνονται πιο αυτόνομοι, καθώς μαθαίνουν να χειρίζονται εργαλεία που τους βοηθούν να αυτοκαθοδηγούνται και να αυτορυθμίζονται.
8. Σχολικές τσάντες και κασετίνες με καλή οργάνωση
Μια τσάντα με πολλές θήκες και απλή εσωτερική δομή βοηθά το παιδί να βρίσκει τα πράγματά του πιο εύκολα. Επίσης, οι κασετίνες με διαχωριστικά βοηθούν τον μαθητή να οργανώσει μικρές, ξεκάθαρες κατηγορίες με μολύβια, γόμες, μαρκαδόρους για να μην τα χάνει. Επιπλέον, αποφορτίζεται, καθώς εύκολα εντοπίζει το αντικείμενο που χρειάζεται και ελαχιστοποιείται το άγχος του.
9. Ακουστικά για ησυχία
Παιδιά που είναι στο φάσμα ή έχουν ευαισθησία στους ήχους επωφελούνται από ακουστικά που μειώνουν τον θόρυβο. Δεν χρειάζεται να ακυρώνουν τον ήχο εντελώς, απλώς να μειώνουν τα εξωτερικά ερεθίσματα. Αυτό τους βοηθά να συγκεντρώνονται στο γνωστικό αντικείμενο και να μη διασπάται η προσοχή τους.
10. Χρονόμετρα και visual timers
Για παιδιά με ΔΕΠΥ, το να βλέπουν τον χρόνο οπτικά βοηθάει στην οργάνωση. Ένα οπτικό χρονόμετρο μπορεί να μπει στο γραφείο του σπιτιού για μελέτη ή να χρησιμοποιείται και στο σχολείο, αν το επιτρέπει ο εκπαιδευτικός.
11. Fidgets: γιατί η κίνηση βοηθά τη συγκέντρωση
Μικρά αντικείμενα όπως ένα squishy, μια σπείρα ή ακόμα και ένα stress ball μπορούν να βοηθήσουν πολύ κατά τη διάρκεια του μαθήματος ή της μελέτης. Δεν είναι παιχνίδια, αλλά στρατηγικά εργαλεία που αποφορτίζουν τον μαθητή την ώρα του μαθήματος και του προσφέρουν τον χρόνο που χρειάζεται για να επανέλθει στη γνωστική διαδικασία χωρίς να την παρακωλύει. Αναζήτησε fidget tools που δεν κάνουν θόρυβο και είναι διακριτικά, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν μέσα στην τάξη.
12. Visual schedules και checklists
Ένα απλό λευκό ταμπλό ή πίνακας με εικονογραφημένο πρόγραμμα για το τι χρειάζεται κάθε μέρα (π.χ. “Γυμναστική – βάλε φόρμα”, “Ζωγραφική – πάρε μαρκαδόρους”) βοηθά στην αυτονομία και μειώνει το άγχος του παιδιού σας. Στο σχολικό πρόγραμμα χρησιμοποιήστε το ίδιο χρώμα που έχετε διαλέξει για τα τετράδια (colour coding). Γράψτε μαθηματικά με μπλε! Για πιο μικρές ηλικίες, εκτός από λέξεις, προσθέστε εικονίδια στο πρόγραμμά του: στολή γυμναστικής την ημέρα της γυμναστικής, πινέλο την ημέρα των εικαστικών.
13. Ημερολόγιο οργάνωσης ()
Σε αυτό μπορούν να καταγράφονται ανά ημέρα οι υποχρεώσεις των μαθημάτων. Υπάρχει χώρος για σημειώσεις εκπαιδευτικού και κηδεμόνα, ώστε να αποφεύγεται η σύγχυση, καθώς μπορεί να υπάρχει άμεση επικοινωνία μεταξύ οικογένειας και σχολικού πλαισίου.
Η χρήση αυτής της ατζέντας ενισχύει την αυτονομία του μαθητή, καθώς τον εμπλέκει ενεργά στην οργάνωση των υποχρεώσεών του και στην ανάληψη των ευθυνών του.
