τι είναι οι
νευροαναπτυξιακές διαταραχές
Οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές είναι συμπεριφορικές και γνωστικές διαταραχές που προκύπτουν στη διάρκεια της αναπτυξιακής περιόδου και έχουν σαν αποτέλεσμα σημαντικές δυσκολίες στην απόκτηση και εκτέλεση συγκεκριμένων νοητικών, ψυχολογικών, συναισθηματικών, κινητικών, γλωσσικών, ή κοινωνικο-γνωστικών λειτουργιών. Η αιτιολογία για τις νευροαναπτυξιακές διαταραχές είναι πολύπλοκη και σε πολλές μεμονωμένες περιπτώσεις είναι άγνωστη. Επομένως, είναι η νευροδιαφορετικότητα με την οποία γεννιέται ένα παιδί.
H νευροδιαφορετικότητα είναι ένας νέος για την ελληνική γλώσσα όρος, που προέκυψε από τη μετάφραση του αγγλικού «neurodiversity» και χρησιμεύει για να περιγράψει τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους λειτουργεί ο εγκέφαλος, δηλαδή το πως αυτός αντιλαμβάνεται, αισθάνεται, καταγράφει, μαθαίνει, επικοινωνεί και αντιδρά ο ανθρώπινος εγκέφαλος.
Τα παιδιά με νευροαναπτυξιακές διαταραχές μαθαίνουν με διαφορετικό τρόπο και αντιδρούν αλλιώς στη λύπη, τη χαρά, τον φόβο, τον θυμό, το άγχος.
Μια πολύ σημαντική διάσταση της νευροδιαφορετικότητας είναι εκείνη της κοινωνικής ζωής. Συχνά προκύπτουν παρεξηγήσεις ανάμεσα σε νευροδιαφορετικά και σε τυπικής ανάπτυξης παιδιά. Οι δυσκολίες συνεννόησης, οι χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο, η περιθωριοποίηση από συνομηλίκους καθώς και ο εκφοβισμός, που πολλά από αυτά τα παιδιά δέχονται, είναι μερικές μόνο από τις κοινωνικές δυσκολίες που προκύπτουν καθημερινά.
Αυτά τα προβλήματα προκύπτουν όταν δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων στην συνεκπαίδευση και συμπερίληψη.
Αποτέλεσμα είναι να μην έχει πραγματοποιηθεί και η σχετική ευαισθητοποίηση όλων των μαθητών κατά τη σχολική ηλικία.
Νευροαναπτυξιακές διαταραχές
που αφορούν παιδιά που ανήκουν στην τυπική τάξη:
Η νευροανάπτυξη είναι ένας όρος που αναφέρεται στην ανάπτυξη νευρολογικών οδών του εγκεφάλου που επηρεάζουν την απόδοση, ή τη λειτουργία συγκεκριμένων συστημάτων (π.χ. πνευματική λειτουργία, ικανότητα ανάγνωσης ή/και γραφής, τη μνήμη, προσοχή, τη συγκέντρωση, την ταχύτητα επεξεργασίας, τις κοινωνικές δεξιότητες). Αφορά δηλαδή το Κεντρικό Εκτελεστικό Σύστημα (ΚΕΣ), και όχι μόνο. Το ΚΕΣ μπορεί να οριστεί σαν το σύνολο των γνωστικών δεξιοτήτων που απαιτούνται για να ελέγχουν και να ρυθμίζουν τον τρόπο που μαθαίνουμε, σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε.
Με απλά λόγια, οι εκτελεστικές λειτουργίες είναι αυτές που μας επιτρέπουν την οργάνωση, σχεδιασμό, δημιουργία, διατήρηση, παρακολούθηση και επίτευξη ενός σχεδίου δράσης, σε συγκεκριμένο χρόνο, με ένα στόχο. Αυτό το σύνολο των λειτουργιών έχει μεγάλη σημασία, επειδή το χρησιμοποιούμε καθημερινά, συγχρόνως με τη διαχείριση των συναισθημάτων και συμπεριφοράς μας.
Όπως ένα σύστημα ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας σε ένα αεροδρόμιο, παρακολουθεί, αποφασίζει και βοηθά τα αεροπλάνα να προσγειώνονται και να απογειώνονται σε διαφορετικούς διαδρόμους με ασφάλεια, οι δεξιότητες εκτελεστικής λειτουργίας βοηθούν τον εγκέφαλό μας να ιεραρχεί τις εργασίες, να τις οργανώνει μέσα σε συγκεκριμένα χρονικά περιθώρια και να ελέγχει το εύρος συγκέντρωσης μας και την προσοχή φιλτράροντας τους περισπασμούς και αναστέλλοντας τις παρορμήσεις μας.
Επομένως, η νευροποικιλότητα περιγράφει την ιδέα ότι οι άνθρωποι βιώνουν και αλληλεπιδρούν με τον κόσμο γύρω τους με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.
Κανείς, δεν είναι ίδιος με τον άλλο (το απέδειξαν οι έρευνες πάνω σε όμοια δίδυμα) ! Δεν υπάρχει ένας «σωστός» τρόπος σκέψης, μάθησης και συμπεριφοράς και οι διαφορές δεν θεωρούνται ελλείμματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα χαρακτηριστικά όλων των νευροβιολογικών, νευροαναπτυξιακών συνδρόμων που περιγράφονται παρακάτω, διαφοροποιούνται καθώς μεγαλώνει το παιδί. Η πραγματικότητα είναι όμως ότι δεν βγαίνουν από την αρχική διάγνωση – τα χαρακτηριστικά αυτά παραμένουν δια βίου.
Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι ήπια, μέτρια ή σοβαρά.
Είναι απαραίτητο να γίνει όσο πιο νωρίς γίνεται – έγκαιρα, η διεπιστημονική διάγνωση, ώστε να ξεκινήσει άμεσα και η πρώιμη παρέμβαση. Η αξιολόγηση από Αναπτυξιακό Παιδίατρο, ή πολύ ευαισθητοποιημένο Παιδίατρο στις μικρές ηλικίες (από βρέφος σε κάποιες περιπτώσεις), είναι καθοριστικές για τη σωστή διαχείριση των συμπτωμάτων και τη ψυχοσυναισθηματική πλαισίωση του παιδιού.
Η κατηγοριοποίηση των νευροαναπτυξιακών διαταραχών γίνεται πάντα με βάσει τα διεθνώς αναγνωρισμένα διαγνωστικά εργαλεία, ώστε να υπάρχει κοινή γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ των ‘Ειδικών’.
Βάσει της παγκόσμιας κατηγοριοποίησης τα διαγνωστικά εργαλεία αφορούν:
• το International Classification of Diseases Manual (ICD-10), του Διεθνούς Οργανισμού Υγείας,
• και το Diagnostic and Statistical Manual (DSM-V) του American Psychiatric Association.